کد مطلب:224132 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:248
محیط علمی در عصر بنی عباس
علل و اسبابی از مقتضیات محیط فراهم شد كه عصر بنی عباس مخصوصا دوره هارون و مأمون عصر مشعشع علم و فضیلت اسلامی گردید و اینك به اختصار به علل و عوامل ایجاد محیط علمی آن عصر می پردازیم.
1 - تشویق و تكریم علم و علماء و دستور مؤكدی كه رسول اكرم صلی الله علیه و آله برای كسب علم فرمود و اخبار و احادیثی بسیار كه درباره تحصیل علم ولو به رفتن چین و زمان كسب علم از مهد تا لحد و معرفی مقام محصلین و طلاب علوم و مقام عالی معلم و متعلم و آن همه آیات و احادیث و اخبار و قصصی كه از علم و عالم و متعلم و انبیاء و مرسلین كه آموزگاران بشری بوده اند و مقام علمی حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام و بالا بردن سطح علم و دانش مسلمین و روشن كردن افق فكر و اندیشه آن ها همه مؤثر در تقویت مبانی علمی و تشویق و ترغیب و تحریض مردم به علم و دانش بود و این مقدمات قدرت خود را در دوران بنی عباس به ظهور رسانید.
2 - فتوحات اسلامی و آشنائی كامل با ملل هند و آریائی و یونان و روم بود كه در اثر دست یافتن به كتب یونانی و آثار آریائی و هندی و مصری و فنیقی و كلده و آشور و قبطی و غیره این حس دانش پژوهی تقویت شد كه آن ها را نقل و ترجمه و به اجراء و عمل بگذارند و عرب مسلمان با جنبش های سیاسی و فتوحات متوالی در سایه رهبری قرآن و علماء و مخصوصا ایرانیان كه در اكثر این نهضت علمی سهمی داشته اند سبب شد با ولعی شگفت آور همه كتب ملل مختلفه دنیای آن عصر به زبان عربی نقل و ترجمه و بحث و تحلیل شود.
لذا كلیه علوم عقلی و نقلی و فنون عملی و ریاضی و فلكی از نجوم و هیئت طب و فلسفه همه در اسلام تمركز یافت و دولت عباسی كه متكی به ایرانیان غیور و با فضیلت و علم و دولت بود و خلافتش مرهون فداكاری آنان بود همه مكتب های جهانی را به دست دانشمندان مسلمان به مكتب علمی و تربیتی و دینی اسلام متمركز كرد.
[ صفحه 14]
حركت فكری و جنبش علمی در نقل كتب و علوم معقول و منقول به لغت عربی و در آوردن به صورت علوم قرآنی و لغت و حدیث یكی از فصول مهم تاریخ دوران بنی عباس است كه كتب مشبعی درباره آن نوشته شده است در فن خطابه و خطبای هادی و مهدی و هارون و مأمون و دیوان مراسلات و مجالس مناظرات و احتجاجات و شعر و ادبیات هر یك محتاج به كتابی است كه منظور ما از ذكر آن فقط مقدمه برای اثبات مطالب آینده است [1] .
1 - تشویق و تكریم علم و علماء و دستور مؤكدی كه رسول اكرم صلی الله علیه و آله برای كسب علم فرمود و اخبار و احادیثی بسیار كه درباره تحصیل علم ولو به رفتن چین و زمان كسب علم از مهد تا لحد و معرفی مقام محصلین و طلاب علوم و مقام عالی معلم و متعلم و آن همه آیات و احادیث و اخبار و قصصی كه از علم و عالم و متعلم و انبیاء و مرسلین كه آموزگاران بشری بوده اند و مقام علمی حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام و بالا بردن سطح علم و دانش مسلمین و روشن كردن افق فكر و اندیشه آن ها همه مؤثر در تقویت مبانی علمی و تشویق و ترغیب و تحریض مردم به علم و دانش بود و این مقدمات قدرت خود را در دوران بنی عباس به ظهور رسانید.
2 - فتوحات اسلامی و آشنائی كامل با ملل هند و آریائی و یونان و روم بود كه در اثر دست یافتن به كتب یونانی و آثار آریائی و هندی و مصری و فنیقی و كلده و آشور و قبطی و غیره این حس دانش پژوهی تقویت شد كه آن ها را نقل و ترجمه و به اجراء و عمل بگذارند و عرب مسلمان با جنبش های سیاسی و فتوحات متوالی در سایه رهبری قرآن و علماء و مخصوصا ایرانیان كه در اكثر این نهضت علمی سهمی داشته اند سبب شد با ولعی شگفت آور همه كتب ملل مختلفه دنیای آن عصر به زبان عربی نقل و ترجمه و بحث و تحلیل شود.
لذا كلیه علوم عقلی و نقلی و فنون عملی و ریاضی و فلكی از نجوم و هیئت طب و فلسفه همه در اسلام تمركز یافت و دولت عباسی كه متكی به ایرانیان غیور و با فضیلت و علم و دولت بود و خلافتش مرهون فداكاری آنان بود همه مكتب های جهانی را به دست دانشمندان مسلمان به مكتب علمی و تربیتی و دینی اسلام متمركز كرد.
[ صفحه 14]
حركت فكری و جنبش علمی در نقل كتب و علوم معقول و منقول به لغت عربی و در آوردن به صورت علوم قرآنی و لغت و حدیث یكی از فصول مهم تاریخ دوران بنی عباس است كه كتب مشبعی درباره آن نوشته شده است در فن خطابه و خطبای هادی و مهدی و هارون و مأمون و دیوان مراسلات و مجالس مناظرات و احتجاجات و شعر و ادبیات هر یك محتاج به كتابی است كه منظور ما از ذكر آن فقط مقدمه برای اثبات مطالب آینده است [1] .
[1] عصر المأمون ص 178 - 168 - ج 1 - ضحي الاسلام ص - فجر الاسلام ص.